iStock-493024408

Per 1 december van vorig jaar heeft het BKR de kredietregels verscherpt. Dat heeft mogelijk grote gevolgen voor de hypotheekmarkt. Wat is er precies veranderd? En hoe groot zijn die gevolgen?

Per 1 december van vorig jaar heeft het BKR de kredietregels verscherpt. Nog meer mensen hebben nu een BKR-registratie. Dat heeft mogelijk grote gevolgen voor de hypotheekmarkt. Wat is er precies veranderd? En hoe groot zijn die gevolgen? 

Per 1 december heeft het Bureau Kredietregistratie (BKR) de regels voor kredietregistratie veranderd. De regels zijn een stuk strenger geworden, waardoor het aantal registraties sterk toeneemt. Dat kan grote gevolgen hebben voor het bedrag dat mensen kunnen lenen voor het kopen van een huis. 
Tot 1 december registreerde het BKR, een onafhankelijke stichting, alleen lopende kredieten met een looptijd van meer dan drie maanden en een minimumbedrag van 500 euro. Dat bedrag is nu verlaagd naar 250 euro en de minimale looptijd naar één maand. Met de aanscherping van de regels voldoet Nederland weer aan de Europese wetgeving, meldt BKR-woordvoerder Dionne van Nieuwamerongen.  Maar de aanscherping kan ook grote gevolgen hebben voor het maximale hypotheekbedrag.

Stijging registraties

Het BKR maakt onderscheid tussen positieve en negatieve registraties. Iedereen die een lening aangaat of iets op krediet koopt, krijgt een positieve registratie. Pas bij structurele betalingsachterstand wordt die omgezet in een negatieve registratie. Een negatieve registratie betekent dat iemand heel moeilijk nieuwe schulden kan maken en dus ook bijna zeker niet in aanmerking komt voor een hypotheek. Als gevolg van de strengere regels is het aantal positieve registraties gestegen van 7,8 miljoen in 2016, naar 9,6 miljoen nu. Van de in totaal 10,3 miljoen Nederlanders in het BKR-register, heeft 93 procent een positieve registratie. Maar ook een positieve registratie is niet zonder gevolgen.

Zorgplicht hypotheekverstrekker

Bij het afsluiten van een hypotheek heeft de kredietverstrekker de zorgplicht om bij het BKR te controleren hoeveel uitstaande kredieten de aanvrager heeft. Afhankelijk daarvan houdt de verstrekker er rekening mee dat er minder kan worden afgelost en wordt het maximale bedrag van de hypotheek naar beneden bijgesteld. “Voorheen was de consument verplicht zelf al zijn lasten op te geven, maar was het niet uitzonderlijk dat dat niet volledig gebeurde”, zegt Van Nieuwamerongen. “De hypotheekregels zijn niet veranderd, maar wel de manier waarop deze worden gecontroleerd.” Hypotheekverstrekkers houden bij die controle het maximumbedrag van de lening aan. Kunt u op uw bankrekening 500 euro rood staan, dan behandelt de verstrekker dit altijd als een schuld van 500 euro. Voorheen werd roodstand niet geregistreerd, omdat de meeste banken eisten dat er eens in de drie maanden (de termijn voor een BKR-registratie) een positief saldo moest zijn. 

Rare situaties

Ook creditcards, op krediet kopen bij een webwinkel en bijvoorbeeld het leasen van een auto met een private lease-regeling zorgen voor een BKR-registratie. Vanaf 1 mei worden ook mobiele telefoonabonnementen met ‘gratis’ toestel geregistreerd; immers is dat een aanschaf op afbetaling. Door een stapeling van maandlasten kan de verlaging van de hypotheek in de tienduizenden euro’s lopen (zie kader). Voor een telefoonabonnement gaat het al snel om 3.000 tot 4.000 euro minder, rekent directeur Mark de Rijke van De Hypotheekshop. “In zo’n situatie zullen mensen vreemde dingen gaan doen. Bijvoorbeeld bij hun bank de mogelijkheid tot roodstaan uitzetten en dit zodra de koop gesloten is, weer terugdraaien.”
Bureaus als Dynamiet Nederland, die gespecialiseerd zijn in het verwijderen van BKR-registraties, zien een grote toestroom van klanten die bijvoorbeeld via een juridische procedure de looptijd van hun registratie proberen te verkorten. “We zien een duidelijke stijgende lijn in het aantal aanvragen, maar het is nog te vroeg om te concluderen dat dat door de nieuwe BKR-regels komt, zegt manager Deepak Thakoerdien van Dynamiet.

Starters met studieschuld

Studieschulden zijn niet opgenomen in het BKR-register. Maar bij het bepalen van iemands leencapaciteit tellen die wel mee. Dat kan grote gevolgen hebben, aldus De Rijke. “Door het nieuwe leenstelsel neemt het aantal mensen met een studieschuld sterk toe. De eerste daarvan studeren de komende jaren af en gaan de woningmarkt op. Voor een gemiddeld startend stel kan dat maar zo neerkomen op twee keer 35 duizend euro, bovenop eventuele BKR-registraties.” Bovendien is de leencapaciteit de laatste jaren beperkt, stellen ze bij De Hypotheekshop vast. De inkomenstoets is strikter geworden voor de lagere en middeninkomens, steeds minder mensen krijgen een vaste aanstelling en het maximumbedrag is dit jaar weer verlaagd tot 101 procent van de waarde van de woning. “Alles bij elkaar wordt het steeds moeilijker. We verwachten dat steeds meer mensen dat de komende jaren gaan merken. En die mensen verdienen meestal te veel voor een sociale huurwoning en zijn dus aangewezen op de vrije sector – en dus hogere maandlasten.” 

‘Regels schieten doel voorbij’

Er zou ruimte moeten zijn voor ‘gestandaardiseerd maatwerk’, vinden zowel de Hypotheekshop als Dynamiet Nederland. Nu stelt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) vast hoeveel iemand gebaseerd op het inkomen, mag lenen. “Maar dat gaat om gemiddelden en gemiddelde mensen bestaan niet”, zegt De Rijke. “Misschien moet de mogelijkheid er komen om in een gesprek met de hypotheekverstrekker toe te lichten wat het verhaal achter die registratie is”, vult Thakoerdien aan. “Nu zegt de computer ‘nee’ en ketst de deal af. Het BKR is bedoeld om mensen te beschermen tegen zichzelf en tegen de financiële sector. Nu schieten we dat doel volgens mij voorbij door de situatie alleen maar erger te maken.”

Het BKR blijft bij de mening dat het registratiesysteem in het belang van de consument en de maatschappij is. “Kredietregistratie vindt plaats om consumenten en de maatschappij te beschermen tegen overkreditering en de gevolgen daarvan”, aldus Van Nieuwamerongen. “Dat kan alleen als de kredietverstrekker een weloverwogen afweging kan maken.”

• Tenzij anders vermeld, gaat het hier om zowel positieve als negatieve registratie.
• De registraties zijn altijd kredieten vanaf € 250,- met een minimale looptijd van een maand.
• De cijfers zijn voorbeeldcijfers van De Hypotheekshop, gebaseerd op een inkomen per persoon van € 50.000 en een maximale hypotheek van € 235.931. Werkelijke bedragen kunnen per hypotheekverstrekker verschillen.
• Als beide partners een schuld hebben worden de maandlasten uit het krediet verdubbeld.